گزارشی در خصوص ورزش در محله قلعه ساختمان مشهد| پربرخوردارِ کم‌برخوردار!

مرتضی اخوان | شهرآرانیوز؛ پیراهن شماره ۱۰ مارکوس رشفورد را به‌تن دارد و در دل منطقه‌ای که حکایت‌های وینچستر و تهدیدهایش زبانزد خاص و عام است، با سلاح ورزش رؤیا‌های کودکانه‌اش را با ستاره منچستر دنبال می‌کند. پابه‌توپ که می‌شود، نفس‌های محله را به شماره می‌اندازد. شلیک مرگ‌بارش به توپ، تور دروازه را می‌شکافد. به او که نگاه می‌کند، زیر لب می‌گوید: خداراشکر! این تصویر و قابی از حکایت فوتبال در یکی از کوچه‌های محله قلعه‌ساختمان مشهد است که چشمانمان را این هفته به‌سمت خودش جلب کرد.

حکایت پیرمردی که بازی فرزندش را در میان بچه‌های محله نگاه می‌کرد و وقتی از او درباره ورزش و کمبودهایش در قلعه‌ساختمان پرسیدیم، به یک پاسخ ساده بسنده کرد: ورزش که باشد، آینده این بچه‌ها خلاف نمی‌شود. محله شهرک شهید رجایی یا همان قلعه‌ساختمان مشهد از پرجمعیت‌ترین مناطق مشهد است که تراکم جمعیتی زیادی دارد و الحق‌والانصاف امکانات ورزشی خوبی هم از سوی نهاد‌های دولتی و خصوصی در آنجا تعبیه شده است، اما واقعیت آنکه این امکانات بازهم کم است و آینده بچه‌های این محله به عینک حمایت مسئولان نیازمند است.


درباره ورزش «قلعه‌ساختمان» یا شهرک شهید رجایی که از محلات قدیمی مشهد است

زندگی مسالمت‌آمیز با مشکلات

جمعیت ساکنان محله قدیمی مشهد، شهرک شهید رجایی، که هنوز هم بسیاری آن را به‌نام «قلعه‌ساختمان» می‌شناسند، نزدیک به ۳۰۰ هزار نفر است؛ جمعیتی که با جمعیت کشوری مثل ایسلند که به کوه‌های یخی در دنیای فوتبال مشهورند، برابری می‌کند! یا حتی اندازه مالدیوی که یک کشور جزیره‌ای است و خاطره ۱۷ گل خورده از تیم‌ملی فوتبال ایران، هنوز آن‌ها را در ذهنمان پررنگ نگه داشته است. مردمان قلعه‌ساختمان یا همان شهرک شهید رجایی را ۴ قشر فارس، بلوچ، افغان و چلو تشکیل می‌دهند. «چلو»‌ها افرادی هستند که از قضا در این منطقه نقش پررنگی هم دارند و آخرین آمار حکایت از جمعیت ۴ تا ۵ هزار نفری آن‌ها دارد. گفته می‌شود آن‌ها حدود ۳۰ یا ۴۰ سال پیش از پاکستان و افغانستان وارد کشور شده‌اند.

با این‌همه، شهرک شهید رجایی مردمانی نجیب و صبور دارد که در کنار یکدیگر و هم‌جوار با انواع‌واقسام معضلات اجتماعی زندگی می‌کنند. بدون شک وضعیت امنیتی منطقه برای مردم این محله موضوعی مهم است، اما حقیقت آن است که در پس نگاه‌های پرسشگر مردم محله، هویت و اصالتی زیبا دیده می‌شود. ورودی قلعه‌ساختمان بعد از پل بزرگراه غدیر است که وارد خیابان پرماجرای حر می‌شوید؛ بولواری که خیابان کشاورز دارد و هزارویک ماجرا، پارک شهید رجایی دارد و البته زمین‌های خالی و پرمعضلی که گاهی گرفتاری محله شده است...

بهار قلعه با اردیبهشت

کافی است بعد از ورود به شهرک شهید رجایی، به چهارراه اول که می‌رسید، به راست بپیچید و بولوار مهریز را تا انتها بروید. بوستان اردیبهشت، واقع در انتهای مهریز اتفاق جذاب این منطقه است؛ جایی که یک بوستان کوچک به پاتوقی برای ورزش و بازی نونهالان، جوانان و بزرگ‌سالان قلعه‌ساختمان تبدیل شده است. زمین فوتسال آسفالتی دارد با سکو‌های جذاب تماشاگران که رنگ‌آمیزی خاص آن از دور توی چشم است؛ زمینی که در کنارش نه‌تن‌ها پارکینگی برای توقف خودرو‌ها وجود دارد، بلکه با نورافکن‌هایی که در چهارگوشه آن از زمین سربرافراشته‌اند، امکان بازی در شب را هم فراهم کرده است.

کنار این زمین یک زمین با طول زیاد که با سقف آلاچیق‌گونه از آفتاب در امان است و چندین میز فوتبال‌دستی، میز پینگ‌پنگ و میز شطرنج قرار دارد. زمینی که بچه‌ها در امان از آفتاب سوزان تابستان مشغول تفریح هستند و عمدتا فوتبال‌دستی بازی می‌کنند. شهرداری منطقه ۶ این امکان ویژه را در منطقه‌ای قرار داده که به‌اذعان اهالی محله در سال‌های گذشته همواره پاتوق انواع‌واقسام خلاف‌ها بوده و حالا به مکانی برای ورزش و تفریح فرزندانشان بدل شده است.

زمینی خاکی که قرار بود چمن شود

محله کشاورز شهرک شهید رجایی از محلات مشهور این منطقه است؛ محله‌ای که از حر ۱۹ وارد آن می‌شوید و تا پایان دهنوی ادامه دارد. در انتهای این محله، یعنی در دهنوی ۴۱ یک مجموعه ورزشی قرار دارد که روزگاری چشم امید محله بوده است؛ یک زمین فوتبال خاکی استاندارد، یک سالن ورزشی توپی و یک سالن ورزش‌های رزمی و کشتی. اماکن ورزشی که متعلق به اداره ورزش‌وجوانان مشهد است، اما به‌گفته اهالی محله چندی است که به‌حالت تعطیلی مطلق در آمده است. تعطیلی‌ای که به‌سبب شرایط کرونایی است و به‌ویژه صدای کشتی‌دوستان و رزمی‌دوستان محله را در آورده است.

البته چندی پیش هم مسئولان وعده تبدیل زمین خاکی این مجموعه به زمین چمن مصنوعی را داده بودند؛ اتفاقی که البته هرگز رقم نخورد و در انجام‌نشدن این پروژه ۲ روایت وجود دارد. گروهی می‌گویند اینجا باید زمین خاکی بماند، زیرا هویت ورزش محله و علاقه بچه‌های اینجا دویدن در همین زمین خاکی و رزم ورزش است و گروهی دیگر می‌گویند چرا این زمین چمن نمی‌شود تا امکان ویژه‌ای برای رشد فوتبالی جوانان محله تلقی شود؟! شاید همین تردیدهاست که مسئولان را از اقدام سریع دراین‌باره باز داشته است.

چند سالن دیگر و شاهکار آستان‌قدس

سالن ورزشی رجا متعلق به شهرداری که یک سالن توپی با سکوی تماشاگران و رختکن و سرویس بهداشتی است، در انتهای بوستان رجاست، سالن ورزشی توپی متعلق به آموزش‌وپرورش روبه‌روی بوستان است، سالن رزمی شهید شوشتری متعلق به سپاه در ابتدای بولوار حر است، مجموعه ورزشی و زمین چمن مصنوعی نصرت و البته چند زمین روباز ورزشی در بوستان نصرت متعلق به شهرداری است که همه و همه بخشی دیگر از امکانات ورزشی محله قلعه‌ساختمان هستند.

اما اگر از تنها زمین چمن مصنوعی استاندارد شهرداری در مشهد که در این محله و در بوستان نصرت واقع شده است، بگذریم، بی‌تردید مجموعه آبی شهرک شهید رجایی متعلق به آستان‌قدس‌رضوی، امکانی ویژه و شاهکار در منطقه است. استخری با استاندارد‌های بی‌نظیر و هزینه بسیار نازل برای استفاده مردم این منطقه کم‌برخوردار که به‌حق ستودنی است.

زمین‌های رها، چشم‌انتظار نگاه

بیشتر کوچه‌های این محل به بلوکه‌هایی ختم می‌شود که متعلق به آستان‌قدس‌رضوی است، بلوکه‌هایی که در هر کوچه‌وپس‌کوچه‌ای به‌چشم می‌خورد. دیوار‌های بتنی حر۱۹، اما از همه‌جا طولانی‌تر است؛ دیوار‌هایی که انگار تا آخر دنیا ادامه دارد. زمین‌های پشت این بلوکه‌ها طبق گفته اهالی منطقه مخفی‌گاه خوبی برای معتاد‌ها و فروشندگان مواد مخدر و سلاح ایجاد کرده است؛ زمین‌هایی که چند سال پیش مسئولان آستان‌قدس اعلام کردند آماده تعامل و واگذاری آن هستند.

حتی کاربرد فضا‌های آموزشی، فرهنگی و رفاهی برای این زمین‌ها هم از سوی آستان‌قدس اعلام شد، اما گویا اقدام عملی در راستای تبدیل این زمین‌های پرچالش به مکان‌های ورزشی و فرهنگی صورت نگرفت. زمین‌هایی که می‌تواند در اختیار ساخت زمین‌های ورزشی و سالن برای جوانان محله قرار گیرد تا با یک تیر ۲ نشان بزنند؛ هم جلو بزه‌های اجتماعی و پاتوق خلاف‌‎کاران شدن را بگیرد و هم ابزاری برای ورزش و آینده جوانان محله باشد.

پُربرخوردارِ کم‌برخوردار!

محله قلعه‌ساختمان شاید در نگاه اول و فهرست‌کردن امکانات ورزشی، محله چندان کم‌برخورداری تلقی نشود، اما حقیقت آن است که این حجم از امکانات ورزشی و سرانه برای جمعیت ۳۰۰ هزار نفری منطقه بسیار کم است؛ منطقه‌ای که تا دلتان بخواهد استعداد‌های ورزشی دارد، اما با این جمعیت، سرانه ورزش برای هر فرد در اماکن ورزشی به‌نظر زیر صفر است! زیرا اگر هر نفر بخواهد در این محله باتوجه‌به امکانات ورزشی، ورزش کند، شاید هر چند ماه یک‌بار به او فرصت ورزش در یکی از این ابنیه ورزشی برسد. به همین دلیل می‌توان گفت محله شهرک شهید رجایی با وجود برخورداری از امکانات ورزشی خوب هنوز منطقه‌ای کم‌برخوردار از این حیث است.

حرف دل مردم محله شهرک شهید رجایی در حوزه ورزش

دستشان درد نکند، اما با یکی دو زمین، ورزش رونق پیدا نمی‌کند

یک میز است و صد مدعی. بچه‌ها پای میز فوتبال‌دستی که می‌رسند امان نمی‌دهند. دسته‌ها را چنان می‌چرخانند که گویی اگر ثانیه‌ای بایستند، دنیا از حرکت می‌ایستد! این حکایت عجله به‌دلیل فرصتی است که بعد از مدت‌ها به آن‌ها رو کرده است و می‌خواهند از آن نهایت استفاده را ببرند. حکایت امکانات ورزشی و سرانه ورزش در محله قلعه‌ساختمان یا همان شهرک شهید رجایی مشهد همین است.

حاج صفدر که ریش‌سفید محله است و همیشه در بوستان اردیبهشت می‌نشیند، می‌گوید: دستشان درد نکند. خدا پدرومادرشان را بیامرزد که این زمین بازی را برای بچه‌ها زدند. او نفسی چاق می‌کند و تازه لبش به شکوه باز می‌شود: البته این را هم بگویم که این امکانات برای بچه‌های محله ما خوب شد، ولی در بقیه ساختمان چنین چیزی نیست. گاهی بچه‌های محله‌های بالاتر می‌آیند اینجا و با بچه‌های ما سر اینکه چه تیمی برود داخل زمین دعوا می‌کنند. سر اینکه کدام گروه با میز‌های فوتبال‌دستی بازی کند، دعوا دارند! گاهی که من و برخی بزرگ‌تر‌ها نیستیم، کار به زدوخورد می‌کشد.

آقا ثمیر که جوان‌تر است، می‌گوید: امکانات این محله بد نیست، ولی حقیقت آن است که کم است. باید در قلعه‌ساختمان ۱۰ تا از این زمین‌های بازی و ورزش باشد؛ با یکی‌دو زمین امر ورزش در محله رونق پیدا نمی‌کند. وی خاطرنشان می‌کند: بااین‌همه دست‌کم بچه‌های این کوچه و محله به‌جای اینکه دنبال صدتا خلاف جورواجور بروند، هر روز از کله‌سحر می‌آیند و تا بوق سگ اینجا ورزش می‌کنند. پسر خودم شب که برمی‌گردد، از خستگی بی‌هوش می‌شود و من و مادرش خوش‌حالیم که دست‌کم ورزش کرده است. به بوستان شهید رجایی هم سر می‎زنیم.

چند جوان دورهم جمع شده‌اند و بگوبخند می‌کنند. با آن‌ها که هم‌صحبت می‌شویم، یکصدا از استخر می‌گویند. محمد می‌گوید: الان یک‌سال است که استخر آستان‌قدس به‌دلیل کرونا تعطیل است. رسول ادامه می‌دهد: خداوکیلی در این قلعه به این بزرگی فقط باید یک استخر داشته باشیم! علی هم اضافه می‌کند: ما با بچه‌ها هفته‌ای یک‌بار استخر می‌آمدیم. قیمتش نسبت به جا‌های دیگر شهر خیلی خوب بود، اما از وقتی استخر تعطیل شده است، فقط می‌آییم به بوستان و وقتمان را می‌گذرانیم. او خاطرنشان می‌کند: یک رفیق داشتیم به‌نام علیرضا که کشتی‌گیر خوبی بود. قبل از کرونایی می‌رفت باشگاه کشتی محله کشاورز. از بعد کرونایی که باشگاه تعطیل شده است، بدنش از فرم در آمده و به‌تازگی دودی هم شده است....


نمای یک

ست ورزش با نصرت

مجموعه ورزشی روباز نصرت یکی از معدود زمین‌های آسفالته و فنس‌کشیده‌شده برای ورزش جوانان محله است. مجموعه‌ای که شامل زمین آسفالت برای والیبال، بسکتبال و فوتسال است. این زمین در بوستان نصرت واقع شده است و در کنار سالن ورزشی چندمنظوره و زمین چمن مصنوعی نصرت قرار دارد تا مجموعه امکانات ورزشی این بوستان پرتردد محله شهرک شهید رجایی را کامل کند.

نمای دو

تیرکی خارج از مدار!

نمایی از تیرک دروازه قدیمی زمین خاکی بوستان نصرت که امروز از مدار استفاده خارج شده است. این تیر دروازه پشت مجموعه ورزشی نصرت و در میان اوراقی‌ها و وسایل اضافه قرار دارد. جایی که می‌توان در آن برخی المان‌های شهری را که در سال‌های گذشته زینت مشهد بودند و حالا از مدار استفاده خارج شدند، هم مشاهده کرد. از تلویزیون آکواریومی میدان احمدآباد بگیرید تا قطار زندگی.

نمای سه

فوتبال‌دستی در سایه

کودکان محله مهریز، روزهایشان را در بوستان اردیبهشت و زیر این سرپناه می‌گذرانند؛ جایی که سقف‌های تعبیه‌شده مانع تابش آفتاب سوزان تابستان بر میز‌های فوتبال‌دستی، پینگ‌پنگ و شطرنج می‌شود. آن‌ها گروهی پای میز می‌روند و با تمام وجود دسته را می‌چرخانند. گویی همه آرزوهایشان در به‌تورنشستن توپ کوچک فوتبال‌دستی خلاصه شده باشد؛ یک دل‌خوشی ساده، اما بزرگ.